Спросить
Войти
УДК 94(476)
ЛЯ ВЫТОКАУ БЕЛАРУСКАГА ТАВАРЫСТВА "УЗДЫМ" At the beginning of the Belarusian Society "Uzdym" ("Rise")
Я. Гуляева (E. Gulyaeva),
г. Да^гащыс, Латвш
Материал представляет собой воспоминания Евгении Гуляевой, одной из основательниц общественной организации белорусов Дау-гавпилса «Уздым», записанные ею самой к 25-летию этой организации. Основное внимание уделено первым пяти годам существования «Уз-дыма», рассказано о налаживании работы, установлении контактов с белорусскими представительствами в Латвии, а также с различными организациями в Республике Беларусь, названы фамилии стоявших у истоков белорусского общества в Даугавпилсе.
Material represents the memoirs of Evgenia Gulyaeva, one of founders of public organization of Belarusians of Daugavpils «Uzdym», which are written down by her to the 25 anniversary of this organization. The main attention is paid to the first five years of «Uzdym» existence; it is told about establishing work, establishment of contacts with the Belarusian representations in Latvia and also with various organizations in Republic of Belarus, surnames standing at the origins of the Belarusian society in Daugavpils are called.
У 1993 г. мне давялося сустрэцца з першым Надзвычайным i Паунамоцным Паслом Рэспублiкi Беларусь у Латви (1993-1997) Ва-лянщнам Уладзiмiравiчам Вялiчкам. Беларускае Пасольства размяшча-лася тады некаторы час у Юрмале. Наш старшыня Канстанцiн Капуста наюравау мяне туды за вiзамi для членау "Уздыма". Нягледзячы на вялжую чаргу на вулщы, мяне вызвалi раней. Пакуль мы размаулялi са спадаром В. Вялiчкам, вiзы былi падрыхтаваныя. Уважлiвы чалавек быу. На вялiкi жаль, у сакавжу 2018 г. ён памёр.
У 1995 г. мы сустракалi Анатоля Iванавiча Жауткоускага - пер-шага Генеральнага Консула Рэспублiкi Беларусь у Даугаутлсе. Уд-зельнiкi гурта "Купалшка" у народных касцюмах чакалi яго у фае гатэля &Ъа1^уа" (цяп. "Latgola"). Гэта было для нас вялжае свята, якое здымала Даугаушлскае тэлебачанне. Першую сустрэчу спадара
A.1. Жауткоускага праводзiлi у Балта-славянскiм таварыстве (БСТ). Яго узначальвала Людмiла Каралёва. Яна дазволiла нам карыстацца гэтым памяшканнем.
У 1997 г. пры асабiстай дапамозе А.1. Жауткоускага на працягу двух дзён - 13 i 14 верасня - адбытся Днi беларускай культуры у Даугаупiлсе. На свята прыехалi вельмi паважаныя госцi з Вщебскай фiлармонii - ансамбль музыю, песнi i танца "Талака". Калектыу высту-пау тройчы: у гарадсюм тэатры, на плошчы Вiенiбас i на адкрыццi ме-марыяльнай шыльды на доме, дзе у 1922-1935 гг. знаходзшася бела-руская гiмназiя. Шмат яшчэ было цiкавых мерапрыемствау на працягу гэтых дзён, сярод яюх выступленне Мiнскага тэатра з п&есай "1дытя"
B. Дунiна-Марцiнкевiча. Таюх прыгожых i цiкавых дзён беларускай культуры больш на працягу 25 гадоу, на жаль, не адбылося. Светлая памяць Анатолю Iванавiчу Жауткоускаму.
Днi беларускай культуры праводзяцца шмат гадоу. Яны пра-ходзяць у горадзе у рамках Тыдня славянскай культуры. Да гэтага былi прымеркаваны навуковыя чытаннi у Даугаупiлскiм ушверсггэце, якiя арганiзавау прафесар Ф.П. Фёдарау. У канферэнцыi прымау удзел Вя-часлау Пятровiч Рагойша з Мшска.
У сваю чаргу у Мшску у музеi Янкi Купалы праходзш навуковыя чытаннi, куды ад згуртавання "Уздым" былi запрошаныя Мiкола i Вольга Пауловiчы i я. У гэтых чытаннях мы Удзельнiчалi некалью разоу. Ездзiлi у вандроуку у г. Ракау, дзе адведалi могшю, на якiх па-хаваны знакампыя беларускiя дзеячы.
У нас склалюя добрыя сувязi з дырэкцыяй мiжнароднага фесты-валю мастацтвау "Славянскага базара", спадаром Р.М. Басам i метады-CTaMi В. Чашчыхшай i Л. Дзмiтрук. Гэтыя сувязi працягваюцца i па сён-няшш дзень. Нашы калектывы неаднаразова выступай у Вiцебску.
Добрыя суседскiя адносшы наладзiлiся з Браславам, Вiсагiнасам i Шаркаушчынай. У апошнюю мы быт запрошаны на дзень састарэлых людзей. Арганiзацыяй займалася Таццяна Бучэль, а яе мащ сустракала нас пiражкамi на радзiме у в. Германавiчы. Там мы пазнаёмiлiся з двума музеямi i даведалiся шмат щкавага пра гэты утульны, прыгожы куточак.
Першы раз у Вiсагiнас мы прыехалi выступаць разам з БСТ. Гэта было у святочны Велiкодны дзень. Мы вязлi чырвоныя асвячоныя яйю, а па дарозе набралi пралесак i упрыгожылi iмi вялiкую керамiчную та-лерку. Спявалi песнi на розных мовах у ДК "Varpa". Слухачам мы спа-дабалiся. Пазней з таюм зборным канцэртам мы ездзш у Вiльнюс, дзе выступалi у былым Доме прафсаюзау (шщыятар - Л. Каралёва, БСТ). Мы быт першыя беларусы ад таварыства "Уздым", якiя былi запрошаны на Першы сход беларусау далёкага замежжа. Праз некаторы час адбыуся другi сход беларусау блiжняга замежжа. Там я пазнаёмшася з прафесарам А. Мальдзюам. Вялiкае уражанне засталося ад гэтай су-стрэчы. Сярод удзельшкау былi М. Пауловiч, В. Пауловiч, Т. Бучэль, З. Сшня, С. Валодзька, З. Карповiч, В. Ярашэвiч.
У Браславе ужо больш за 50 гадоу адзначаецца свята "Браслаусюя зарнщы", якое зараз мае мiжнародны узровень. А наша аб&яднанне "Уздым" на чале са старшынёй К. Капустам было запрошана на свята 25-годдзя "Зарнщ" У дэлегацыю уваходзiлi таксама З. Сшня, С. Валодзька i я (рыхтавала памятны адрас i сувенiры).
Ансамбль "Купалшка" (кiраунiк Я. Юзэфовiч) не раз выступау у лесапарку "Лесшчоука" (Браслау), прычым яны абавязкова выконвалi песню i на латышскай мове. Састау гурта змяшуся з цягам часу, а Янша Юзэфовiч зараз кiруе "Спадчынай". У сэрцы яе i выканауцау заусёды жыве Беларусь i беларуская песня.
У 1993 г. нас запрасша прыняць удзел у канцэрце польскага таварыства "Промень" Галiна Бакаляр-Чумачэнка. Мы добра быт з ёй зна-ёмы. Яна наша зямлячка, паходзша родам з г. Гродна, спявала на розных мовах. Латышсюя, польсюя, беларускiя, украiнскiя, ггальянсюя песнi - усё было у яе рэпертуары. Канцэрты праходзiлi у Палацы культуры хiмiкау. Наш паэт С. Валодзька тады чытау там свае вершы.
Станюлаву Валодзьку рэклама не патрэбна - ён мае вялш талент. Песш на яго вершы спявалi i спяваюць усе беларускiя суполкi у Лат-гали, Лггве, Эстони i на Радзiме. Ён мае ганаровую узнагароду - медаль Францыска Скарыны. Даволi часта рабiу прэзентацьи зборшкау вер-шау. Я праводзiла гэтыя лiтаратурныя вечарыны у Доме Калютратава на вул. Райня у ДК "Varpa". Ён аргашзавау выставу мастака Вячк Це-леша, вечарыну барда Э. Вартанава, канцэрт спявачк Валянщны Шы-лавай з Вiцебскай фшармони.
З Таццянай Бучэль было лёгка працаваць у нядзельнай школе. Ад-нойчы я прыйшла у школу i прапанавала дапамагчы праводзiць рашшнш. Дзецям рабiлi перапынак, частавалi гарбатай, цукеркам^ "цясткамГ&. Умовы былi розныя. Усё за свае сродкi рабш, нават тэрмасы з дому прыносш з Таццянай па чарзе. Дзещ былi даволi добра падрыхтаваны i удзельнiчалi у 5-годдзi "Уздыма", якое адбылося у Ла-тышскiм цэнтры культуры.
Мы праводзiлi "Гуканне вясны", "Багач", "Дзяды", "Новы год", "Каляды". Хадзiлi на экскурсiю у польск "Промень". Прымау нас спа-дар У. Навщю. Ездзiлi у Вщебск, сустракалiся з латышскiмi дзецьмi, быт у Вшьнюсе у беларускай школе.
У беларусюм консульстве у Даугаушлсе працавау вiцэ-консулам вельмi цудоуны чалавек - спадар Валерый Аркадзьевiч Сысоеу. Ён прыходзiу у нядзельную школу да нас на святы i заусёды дзецям пры-носiу падаруню. На 5-годдзе "Уздыма" падаравау нам кону Святой Еуфрасшш Полацкай, якая i зараз упрыгожвае нашу беларускую хату.
Зiнаiда Сiлiня спачатку спявала у "Купалiнцы". Потым ёй там "стала цесна" i пачала салiраваць. У яе вельмi багаты рэпертуар. Яна чалавек свята. Спявае заусёды: на розных канцэртах, сяброусюх су-стрэчах, у падарожжах. Як урач яна дапамагае уам людзям у розных цяжюх жыццёвых абставiнах. Наша пакаленне выхавана бацькоускай дабрынёй, сумленнасцю.
Словы вялiкай падзякi хачу выказаць урачу А.А. Сазанковай за яе нашсаныя ад сэрца мастацкiя творы, якiя упрыгожваюць нашы кватэры. Яшчэ аднаму урачу - В.П. Абушкевiч - хочацца сказаць бела-рускае "дзякуй" за яе прыгожыя выставы, падрыхтаваныя на пра-фесiйным узроунi, за паэтычныя вечарыны, за талент добрых рук.
Адышлi у iншы свет Павел Буры i Вольга Кудрашова. Вечная iм памяць. Яны дапамагт нам аформiць Статут, зрабiць пераклад на беларускую мову i пазнаёмщца са "Спраунымi беларусамi" з Рып. Яны
падтрымат нас матэрыяльна, каб мы маглi зарэгiстравацца у Мшютэр-стве юстыцьи Латвii i далей рабiць свае жыццёвыя справы. За гэта iм вялiкая удзячнасць ад усiх тых, хто былi першымi:
Вольга Пауловiч, Мiкола Пауловiч, Канстанцiн Капуста, Янша Юзэфовiч, Зiнаiда Сiлiня, Станюлау Валодзька, Таццяна Бучэль, Вжтар Бучэль, Алена Бучэль, Надзея Бучэль, Мiхаiл Бучэль, Яугешя Гуляева, Анастасiя Сазанкова, Яугешя Затуская, Мiкола Навуменка, Вiктар Ярашэвiч, Ларыса Ярашэвiч, Зiгфрыд Карповiч, Тамара 1ванова, Любоу Кавалёва, Яуген Шабуцю, Аляксандр Карнацэвiч, Зянон Буры, 1оаф Рэут.
Гэтыя людзi заслугоуваюць вялжай павагi!
А тым, хто прыйшоу пасля нас, такое пажаданне: зберагчы мову, песню, народныя традыцыi, святы i мастацтва. Бо усё разам гэта рас-крывае палiтру беларускай душы, якая засталася нам ад роднай баць-коускай хаты, нашых матуль i бабуль, ад продкау, гэта наша спадчына i бясцэнны скарб. Беражыце усё гэта. Са святам! Будзьце здаровы, жывiце багата!
